Phú Thọ được biết đến với rất nhiều làng nghề bánh Chưng nổi tiếng trong vùng, là nơi phát tích của sản vật bánh Chưng, bánh Giầy gắn với truyền thuyết Lang Liêu dâng vua Hùng chiếc bánh thơm thảo với lòng hiếu kính và biết ơn đã được vua cha (Hùng Vương thứ 6) truyền ngôi báu. Bánh Chưng – hội tụ linh khí của đất trời, là nơi gói ghém cả một chiều dài lịch sử. Có thể coi bánh Chưng như là một di sản ẩm thực mà cha ông ta từ bao đời truyền lại. Chiếc bánh theo dòng thời gian ngày càng trở nên sinh động và đặc biệt qua những bàn tay khéo léo của các nghệ nhân nơi mảnh đất Phú Thọ linh thiêng.
Ở xã Cát Trù, huyện Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ có một làng nghề gói bánh Chưng rất nổi tiếng, Nghề làm bánh chưng ở Cát Trù đã có từ rất lâu đời. Lâu đến nỗi những người làm bánh có thâm niên trong xã cũng không nhớ nổi, chỉ biết rằng, xưa kia, bánh chưng Cát Trù đã có mặt ở khắp các chợ quê, được mọi người ưa chuộng.
Cát Trù được sông Hồng ưu ái, ban tặng cả một dải bãi bồi đầy ăm ắp phù sa. Cây cối nơi đây tự nhiên xanh tốt với rất nhiều vườn chuối, vườn lá dong xanh ngắt, trải dài như vô tận.
Cát Trù ngày nay số hộ giữ nghề gói bánh chưng chỉ còn đếm trên đầu ngón tay. Nhưng chừng ấy cũng đủ giữ cái tên bánh Chưng Cát Trù không bị mất đi. Nổi tiếng nhất xã, nhất huyện, nhất tỉnh có lẽ là hộ gia đình nghệ nhân Nguyễn Thị Ảnh, nhà ở khu 3, là đời thứ 3 nối nghiệp.
Với những nguyên liệu cơ bản: gạo nếp, đỗ xanh, thịt lợn, lá dong cũng như nhiều nơi khác đã làm nên bánh Chưng Cát Trù. Điều làm nên nét khác biệt có lẽ nằm ở khâu chuẩn bị nguyên liệu và cách gói.Gạo nếp dùng để gói bánh phải là loại nếp nhung Thái Bình ngon số một.Đỗ xanh bản địa , hạt không cần to, nhưng phải đều, không bị sâu mọt.Thịt lợn nhân bánh cũng phải chọn loại ba chỉ tươi ngon, mỡ vừa phải ướp với tiêu. Đặc biệt là lá dong, không được dùng lá non hoặc quá già, ảnh hưởng tới màu sắc của bánh.
Người Cát Trù không bao giờ gói bánh bằng khuôn nhưng vẫn vuông vức, đều rằn rặt. Xếp hai lớp lá rồi đong nguyên liệu, chuyền tay nhau gói. Không nấu bánh bằng than, nguyên liệu nấu bánh truyền thống là củi khô vì theo kinh nghiệm, chỉ có dùng củi, lửa mới đượm, bánh mới chín rền và thơm. Bánh thì chỉ đun từ 5 -7 tiếng rồi rút củi, ngâm trong nồi một lúc rồi vớt ra.
Thành phẩm bánh Chưng Đất Tổ do nghệ nhân Nguyễn Thị Ảnh gói nấu với hình thức đẹp mắt, bánh vuông vức cao thành, màu sắc tươi tắn, gạo rền nhân thơm, đậm đà bản sắc. Ngoài bánh Chưng nhân đỗ thịt truyền thống, gia đình nghệ nhân Nguyễn Thị Ảnh còn nghiên cứu cho ra đời các loại bánh Chưng chay phục vụ nhu cầu khác nhau của người dân như: Bánh Chưng Đậu đỏ, bánh Chưng Xoài,… Làm từ những nguyên liệu tự nhiên: nước rau ngót, đậu đỏ, đậu lăng, đậu gà, rong phổ tai, hạt nêm nấm, hạt tiêu, dầu thực vật,…
Bánh Chưng Cát Trù đã 6 lần đạt giải Nhất tại Hội thi gói, nấu bánh Chưng, giã bánh Giầy tại Giỗ Tổ Hùng Vương lễ hội Đền Hùng các năm (2013,2014,2016,2017,2018, 2019) cùng nhiều giải thưởng khác nữa đã nói nên tất cả sự hoàn mỹ vốn có được các nghệ nhân làm nên những chiếc bánh Chưng thơm ngon, độc đáo.
Bánh chưng Cát Trù làm ra rất được ưa chuộng và thường được khách hàng đến lấy hoặc mang giao ngay trong đêm để kịp cung ứng cho các chợ, các siêu thị trong và ngoài tỉnh. Và hàng chục năm nay, bánh chưng làng Cát Trù đã theo chân biết bao người đi đến khắp các nẻo đường xa, cung cấp cho nhiều thị trường lớn như Hà Nội, Vĩnh Phúc, Quảng Ninh, Hải Phòng một số huyện trong tỉnh và nhiều lần được chọn mua làm quà gửi đi cho các đồng bào Việt Nam đang sinh sống và làm việc tại Nhật Bản, Hàn Quốc, Malaysia, Đài Loan…
Du khách thập phương về thăm Đất Tổ, hãy một lần đến thăm vùng đất Cát Trù, Cẩm Khê và thưởng thức đặc sản Bánh Chưng hương vị độc đáo với cách thức riêng của người dân nơi đây. Đất Phú Thọ thắm tình, người Phú Thọ hiếu khách, Bánh Chưng Đất Tổ chính là món quà mang cái hồn mộc mạc của người đất Tổ giành tặng cho du khách thập phương mỗi chuyến ghé thăm.
Thông tin liên hệ:
Trung tâm Thông tin Xúc tiến Du lịch Phú Thọ
Địa chỉ: Khu di tích lịch sử Đền Hùng, xã Hy Cương thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ
Điện thoại: 02103852888, Hotline: 0977706795 Ms Ngọc
Bài và ảnh Bích Ngọc – Trung tâm TTXT Du lịch
